مواد تشکیل دهندۀ شامپو
اگر شامپوها فقط حاوی مواد پاک کننده ای بود که کارشان پاک کردن لایۀ چربی روی پوست سر و مو است، بعد از شستشو موها خشن و شانه کردن و حالت دادن به آن ها مشکل می شد. موارد دیگری که باید در شامپو به کار گرفته شود تا برای مصرف کننده مطلوب تر باشد، عبارتند از:

1.مخلوطی از چند سورفاکتانت
2.مواد مرطوب کننده به خصوص برای موهای خشک.
3.حالت دهنده ها،
4.مواد کف کننده،
5.موادی که سختی آب را می گیرند،
6. غلیظ کننده ها،
7. موادی که شفافیت و درخشانی به شامپو می دهند (حالت صدفی)،
8. مواد رنگی،
9.عطرها،
10.مواد نگهدارنده،
11.مواد خاص.

مواد مرطوب کننده
در بسیاری از موارد باید به شامپو مواد مرطوب کننده اضافه کرد زیرا تمیز کردن با سورفاکتانت موجب پاک شدن چربی طبیعی می شود و بدون چربی طبیعی مو کدر می شود ونرمی خود را از دست می دهد. در نتیجه، موی سفت و به هم چسبیده به سختی شانه می خورد، شکننده می شود و انتهای آن شکاف می خورد (موخوره پیدا می کند). این پدیده که در موی خشک دیده می شود، نتیجۀ چند عامل است: هوای خشک، قرار گرفتن در معرض باد، آلودگی هوا، شنا کردن در استخرهایی که به آب آن ها کلر زده شده است و استفاده از شامپوهای “سخت” که مو را خشک می کنند. این عوامل به خصوص در موهای بی رنگ شده یا رنگ شده مؤثرتر است. شامپو مو را تمیز می کند ولی در عین حال لایۀ چربی را نیز که باعث نرمی و درخشندگی مو می شود پاک می کند. بنابراین، شامپو را براساس نوع مو باید انتخاب کرد. فردی با موی چرب باید شامپوی مؤثرتر در پاک کردن چربی و فردی با موی خشک باید شامپویی با قدرت تمیز کنندگی کم تر و حاوی مرطوب کننده به کار برد. عموماٌ تنظیم شامپو از نظر مقدار مادۀ مرطوب کننده بر اساس نوع پوست سر انجام می شود؛ اگر پوست سر خشک باشد، مو خشک است و اگر پوست سر چرب باشد، موی سر نیز چرب است.

حالت دهنده ها
کاربرد حالت دهنده ها نرم و درخشان کردن مو است تا راحت تر شانه و حالت داده شود. حالت دهنده ها بخش مهمی از شامپوهای موهای خشک یا صدمه دیده (موهای رنگ شده یا فر شده) هستند. بیش تر درماتولوژیست ها به جای استفاده از شامپوی حاوی حالت دهنده استفاده از حالت دهنده را بعد از شستن مو با شامپو توصیه می کنند. به دلیل این که در این جا با دو عملکرد کاملاً متفاوت مواجه هستیم: شستن و حالت دادن به مو. شامپویی که هم خاصیت تمیز کنندگی داشته باشد و هم حاوی حالت دهنده باشد، عملکرد حالت دهندۀ تنها را ندارد. به علاوه، باقیماندۀ شامپو که بعد از استفاده از شامپوی حاوی حالت دهنده روی موی سر باقی می ماند، حاوی مواد پاک کننده است و باید از آن اجتناب کرد.

مواد کف کننده
با تولید حباب در آب تولید کف می کنند. توجه کنید که شامپوهای زیادی هستند که خوب تمیز می کنند، بدون این که زیاد کف کنند. ولی وجود کف کافی و مناسب از نظر جلب رضایت مصرف کننده و بازار اهمیت دارد زیرا در حال حاضر مصرف کننده ارتباطی بین مقدار کف و قدرت پاک کنندگی احساس می کند. در واقع، احتیاجی به کف اضافی برای افزایش قدرت پاک کنندگی شامپو نیست و اثر بخشی شامپو بستگی دارد به این که مو بعد از شستشو چگونه به نظر می رسد و مصرف کننده چه احساسی دارد و نه به مقدار کف تولید شده.

مواد سختی گیر آب (مواد چنگالی یا احاطه کننده)
این مواد به یون های کلسیم و منیزیم متصل می شوند (چنگ می اندازند) و از چسبیدن آن ها به اسیدهای چرب جلوگیری می کنند. از چسبیدن یون های کلسیم به اسیدهای چرب نمک هایی به وجود می آید که خوب در آب حل نمی شود. بدون اضافه کردن مواد سختی گیر، نمک های تولید شده روی قابلیت تمیزکنندگی شامپو تأثیر می گذارند. بدین شکل که روی مو را لایه ای از این نمک ها می پوشاند و باعث می شود که مو درخشش خود را از دست بدهد.

غلیظ کننده ها
شامپو را غلیظ می کنند. این مواد هیچ تأثیری روی خصوصیات تمیزکنندگی شامپو ندارند ولی باعث می شوند که شامپو ظاهر بهتری داشته باشد. بیش تر مردم فکر می کنند که هرچه شامپو غلیظ تر باشد، مؤثرتر و از نظر مواد فعال غنی تر است. ایـن مطلب به هیچ وجه حقیقـت ندارد و قوام شامپو به اثر بخشی آن ربطی ندارد. البته شامپویی که غلیظ تر اسـت کم تر ممکن است روی پوست بلغزد و وارد چشم بشود.

صدفی کننده ها
به شامپو اضافه می شود تا به آن حالتی «صدفی» و درخشان بدهد.

رنگ ها و عطرها
دلیل اضافه کردن رنگ و عطر مشخص است. البته بهتر است از شامپوهایی که حاوی رنگ های مصنوعی و عطرهای خیلی قوی هستند، کم تر استفاده شود. این شامپوها ممکن است به پوست صدمه بزنند، واکنش آلرژیک را بربیانگیزند یا حتی به لایۀ خارجی مو صدمه بزنند.

مواد نگهدارنده
مواد دیگری برای نگهداری طولانی مدت شامپو به آن اضافه می شود که شامل نگهدارنده های گوناگون، آنتی اکسیدان ها و محلول کننده ها هستند و موجب تثبیت مخلوط مواد در شامپو می شوند. (سورفاکتانت ها خاصیت محلول کنندگی دارند.)

اجزای خاص شامپو
شامل ویتامین های مختلف (مثل ویتامین B و E)، عصاره های گیاهی، تخم مرغ، عسل، جوجوبا، آلوئه ورا و مواد دیگر می شود. از آن جا که در بازار شامپو «دست زیاد است»، اضافه کردن این مواد از نظر فروش محصول و بازار نقش بسیار مهمی دارد، به خصوص که در زمان های مختلف مواد مختلف مد می شوند و اضافه کردن آن ها به شامپو فروش را بهتر می کند.در حال حاضر، توجه مصرف کنندگان به موادی از دستۀ ویتامین های B جلب شده است (به خصوص ویتامین B6 وB5).

شرکت های آرایشی و دارویی گزارش می دهند که مصرف مرتب فرآورده های حاوی این مواد موجب «تقویت مو»، مرطوب شدن و درخشش آن می شود. آن ها ادعا می کنند که با مصرف این ویتامین مو کم تر حالت شکننده پیدا می کند و قوی تر می شود. البته مطالعات علمی چنین چیزی را تأئید نکرده و این ادعاها هنوز بررسی علمی نشده است. هنگام مصرف این مواد باید به یاد داشت که بدنۀ مو از کراتین مرده ساخته شده است و نمی تواند تغذیه شود، بنابراین رشد آن نمی تواند تحت تأثیر موادی که روی بخش کراتینی آن استفاده می شود، قرار گیرد.

پس این مواد چه کاری انجام می دهند؟
استفاده از این مواد روی سطح خارجی مو ظاهر مو را تحت تأثیر قرار می دهد (نه رشد آن را). مو حالت درخشان تر و ابریشمی تری پیدا می کند و راحت تر شانه می خورد و حالت می گیرد. با توجه به این تأثیرات ظاهری نسبت به شامپوهای استاندارد، مصرف شامپوهای حاوی این مواد بسته به نظرمصرف کننده است و منطقی است که بپذیریم در بسیاری از موارد مصرف کننده تمایل به استفاده از این فرآورده ها دارد. در هر حال، تولید کنندگان مواد آرایشی پول زیادی خرج ترغیب مردم به استفاده از محصولات خود می کنند.

آیا این مواد به بافت زنده و ریشۀ مو نفوذ می کنند و بر رشد آن تأثیر می گدارند؟
در مورد بسیاری از مواد «کمیاب» چنین چیزی اثبات نشده است. در هر حال اگر مادۀ مورد نظر تأثیری روی ریشۀ مو دارد، بهتر است به شکل محلول مصرف شود تا چند ساعتی روی پوست بماند تا این که به صورت شامپو مصرف شود و به سرعت از روی مو شسته شود و مدت تماس آن با مو و پوست کم باشد.

نویسنده : دکتر شهریار نظری

منبع : http://doctornazari.ir/index.php?ToDo=ShowArticles&AID=11963